Theo thống kê, có đến 10% phụ nữ mang thai bị sảy thai sớm, tức là trong những tuần đầu tiên của thai kỳ. Do đó, mẹ bầu cần lưu ý những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai dưới đây để có một thai kỳ khỏe mạnh nhé.
Những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai mẹ bầu nên biết
Tại sao 3 tháng đầu thai kỳ đặc biệt quan trọng?
Trong 3 tháng đầu của thai kỳ, thai nhi phát triển từ một phôi thai nhỏ bé thành một bào thai hoàn chỉnh với đầy đủ các cơ quan chính như não bộ, tim, cột sống, phổi, và nhau thai. Đây là giai đoạn mà các yếu tố bên ngoài, bao gồm dinh dưỡng, thói quen sinh hoạt và cảm xúc của mẹ, ảnh hưởng mạnh mẽ đến sức khỏe và tương lai của trẻ.
Chế độ dinh dưỡng đầy đủ và cân đối cung cấp các dưỡng chất thiết yếu cho sự phát triển của thai nhi, trong khi đó, stress và các thói quen không lành mạnh như hút thuốc, uống rượu có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của em bé.
Các nghiên cứu cho thấy phần lớn các trường hợp sảy thai tự nhiên xảy ra trong 12 tuần đầu tiên của thai kỳ. Nguyên nhân thường liên quan đến các yếu tố như bất thường nhiễm sắc thể ở thai nhi, cùng với những tác động bất lợi từ môi trường hoặc lối sống của người mẹ.
Vì vậy, trong giai đoạn này, việc tuân thủ những nguyên tắc “vàng” và tránh những điều kiêng kỵ là cực kỳ quan trọng để mẹ bầu yên tâm và an toàn.
Những điều kiêng kỵ trong chế độ ăn uống cho bà bầu 3 tháng đầu
Chế độ dinh dưỡng cho bà bầu 3 tháng đầu không chỉ là vấn đề “ăn no” mà còn phải “ăn đúng”. Một số thực phẩm tuy phổ biến nhưng lại có thể gây nguy hiểm cho thai nhi trong giai đoạn đầu. Sau đây Thanh Xuân Baby sẽ đưa ra 7 điều mẹ bầu cần lưu ý:
Tránh thực phẩm sống hoặc chưa chín kỹ
Thực phẩm sống như sushi, trứng sống, thịt tái có thể chứa vi khuẩn Listeria hoặc Salmonella – hai loại vi khuẩn nguy hiểm có khả năng gây nhiễm trùng nặng ở mẹ và thai nhi, dẫn đến sảy thai hoặc sinh non. Nhiễm khuẩn Listeria (listeriosis) thường gây ra các triệu chứng nhẹ ở mẹ bầu, như sốt, ớn lạnh, đau nhức cơ thể, nhưng lại có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng cho thai nhi.
Mẹ bầu cần hạn chế hoặc nên bỏ ngay các món ăn như sushi, sashimi, nem chua, trứng lòng đào, thịt bò tái, gỏi cá, hàu sống trong thực đơn ăn uống của mình. Hãy đảm bảo thịt, gia cầm, hải sản và trứng được nấu chín kỹ trước khi ăn.
Những thực phẩm mẹ bầu không nên ăn trong giai đoạn đầu mang thai
Kiêng thực phẩm gây co thắt tử cung
Một số thực phẩm như đu đủ xanh, dứa (thơm), và rau ngót có thể chứa các chất kích thích tử cung co bóp. Điều này đặc biệt nguy hiểm trong 3 tháng đầu, khi tử cung còn nhạy cảm và dễ bị ảnh hưởng, tăng nguy cơ sảy thai.
Cụ thể như đu đủ xanh chứa enzyme papain – chất này tác động như prostaglandin, có thể gây sảy thai. Dứa chứa bromelain, một loại enzyme có thể làm mềm cổ tử cung và gây ra các cơn co thắt. Rau ngót có chứa Papaverin, một chất có tác dụng giãn cơ trơn, bao gồm cả cơ trơn tử cung, có thể dẫn đến sảy thai.
Những điều cần tránh khác cho mẹ bầu cần biết
Hạn chế caffeine và đồ uống có cồn
Caffeine (trong cà phê, trà xanh, nước tăng lực, chocolate) và cồn (rượu, bia) đều được chứng minh là có thể gây hại cho não bộ và hệ thần kinh của thai nhi. Thai nhi không có khả năng xử lý các chất này hiệu quả, dẫn đến nguy cơ chậm phát triển hoặc dị tật bẩm sinh. Caffeine có thể đi qua nhau thai và ảnh hưởng đến nhịp tim của thai nhi.
Các mẹ nên hạn chế tối đa lượng caffeine tiêu thụ mỗi ngày (khuyến nghị không quá 200mg). Thay thế cà phê bằng nước ép trái cây, nước lọc, sữa, hoặc các loại trà thảo mộc an toàn cho bà bầu. Tuyệt đối không sử dụng đồ uống có cồn.
Tránh hải sản chứa thủy ngân cao
Một số loại cá lớn như cá kiếm, cá ngừ đại dương, cá thu vua chứa hàm lượng thủy ngân rất cao. Thủy ngân là một kim loại nặng có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển não bộ của thai nhi, gây ra các vấn đề về trí tuệ, thính giác và thị giác.
Mẹ nên hạn chế ăn các loại cá lớn, cá săn mồi. Thay vào đó, mẹ bầu có thể lựa chọn các loại cá chứa ít thủy ngân như cá hồi, cá cơm, cá trích, cá rô phi.
Rửa sạch rau củ quả khi ăn
Rau củ quả tươi sống, dù rất tốt cho sức khỏe, nhưng nếu không được rửa sạch sẽ có thể chứa ký sinh trùng Toxoplasma gondii gây bệnh toxoplasmosis. Bệnh này có thể lây sang thai nhi gây dị tật bẩm sinh, thậm chí sảy thai.
Mẹ bầu nên ngâm rau củ quả trong nước muối loãng khoảng 15 phút, rửa kỹ dưới vòi nước chảy trước khi chế biến. Nên gọt vỏ trái cây trước khi ăn.
Sử dụng sữa và các chế phẩm từ sữa đã tiệt trùng
Sữa tươi chưa tiệt trùng có thể chứa vi khuẩn Listeria, gây nguy hiểm cho thai nhi. Mẹ bầu chỉ nên uống sữa đã tiệt trùng hoặc sữa thanh trùng UHT. Phô mai cũng nên chọn loại tiệt trùng.
Lưu ý về lượng vitamin A
Tiêu thụ quá nhiều vitamin A (thường có trong gan động vật) có thể gây dị tật bẩm sinh ở thai nhi. Vì vậy, mẹ nên hạn chế ăn gan động vật, nếu ăn nên tham khảo ý kiến bác sĩ về liều lượng an toàn. Nên bổ sung vitamin A từ các nguồn thực vật như rau củ quả màu vàng, đỏ, cam.
Những điều kiêng kỵ trong sinh hoạt hàng ngày cho bà bầu 3 tháng đầu
Bên cạnh chế độ dinh dưỡng, mẹ bầu cũng cần đặc biệt chú ý đến sinh hoạt hàng ngày để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé. Sau đây Thanh Xuân Baby sẽ gửi đến các mẹ một số điều cần kiêng kỵ trong sinh hoạt hàng ngày ở 3 tháng đầu thai kì.
Hạn chế các hoạt động thể lực mạnh
Mang vác nặng, leo trèo, chạy nhảy, tập thể dục cường độ cao... đều là những hoạt động có thể làm tăng áp lực lên cơ bụng và tử cung, dẫn đến nguy cơ bong nhau thai, sảy thai, sinh non. Trong giai đoạn này, cơ thể mẹ còn yếu và dễ mệt mỏi, nên cần tránh các hoạt động thể lực quá sức.
Cụ thể các mẹ không nên:
- Không nên mang vác vật nặng quá 5kg. Khi cần di chuyển đồ đạc nặng, mẹ bầu nên nhờ người thân hỗ trợ.
- Tránh bê vác, khiêng đồ, và không tham gia các hoạt động thể thao mạnh như bóng đá, bóng chuyền, tennis...
- Nên lựa chọn các bài tập nhẹ nhàng, phù hợp với bà bầu như yoga, đi bộ, bơi lội... và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu.
Tránh tiếp xúc với các chất độc hại
Các hóa chất trong thuốc diệt côn trùng, thuốc nhuộm tóc, sơn móng tay, thuốc trừ sâu, khói thuốc lá, bụi bẩn, các chất tẩy rửa mạnh... thường chứa các chất gây hại như formaldehyde, toluen, thủy ngân, chì... có thể dẫn đến dị tật thai nhi hoặc ảnh hưởng đến hệ thần kinh, gây ra các vấn đề về hô hấp, tiêu hóa...
Các mẹ nên:
- Hạn chế tiếp xúc với các sản phẩm có chứa hóa chất. Khi cần sử dụng, mẹ bầu nên đeo khẩu trang, găng tay, và đảm bảo không gian thông thoáng.
- Không hút thuốc lá và tránh xa những nơi có khói thuốc.
- Tránh tiếp xúc với bụi bẩn, ô nhiễm môi trường.
- Khi làm vườn hoặc dọn dẹp nhà cửa, nên đeo găng tay và khẩu trang.
Chú ý đến tư thế ngồi và đứng
Ngồi xổm, đứng lâu, ngồi gập người, ngồi vắt chéo chân... khiến tử cung chịu áp lực lớn, làm mẹ dễ mệt mỏi, đau lưng, suy giãn tĩnh mạch, và ảnh hưởng xấu đến tuần hoàn máu, gây phù nề chân.
Kiêng tắm nước quá nóng
Tắm nước quá nóng (trên 38°C) có thể làm tăng thân nhiệt của mẹ, gây rối loạn lưu thông máu, tụt huyết áp, ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, thậm chí gây sảy thai. Mẹ bầu nên tắm bằng nước ấm vừa phải, khoảng 35-37°C. Nên tắm nhanh, tránh ngâm mình trong nước nóng quá lâu.
Giữ tinh thần thoải mái
Stress, lo lắng, căng thẳng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến thai nhi, làm tăng nguy cơ sinh non, trẻ nhẹ cân. Mẹ bầu nên duy trì tâm trạng vui vẻ, thoải mái để thai nhi phát triển tốt nhất.
Mẹ bầu nên thư giãn, tham gia các hoạt động giải trí nhẹ nhàng như nghe nhạc, đọc sách, tập yoga, thiền... Chia sẻ những lo lắng với người thân, bạn bè hoặc chuyên gia tâm lý.
Quan hệ tình dục an toàn
Trong 3 tháng đầu, nếu có dấu hiệu bất thường như ra máu, đau bụng, mẹ bầu nên kiêng quan hệ tình dục và đi khám bác sĩ ngay. Quan hệ tình dục mạnh hoặc thô bạo cũng có thể gây ảnh hưởng đến thai nhi.
Các mẹ nên trao đổi với bác sĩ về vấn đề quan hệ tình dục trong thai kỳ để được tư vấn cụ thể. Lựa chọn tư thế quan hệ an toàn, nhẹ nhàng.
Những điều kiêng kỵ về tâm lý cho bà bầu 3 tháng đầu
Tâm lý của mẹ bầu trong 3 tháng đầu thai kỳ có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của thai nhi. Mẹ bầu cần giữ tinh thần thoải mái, lạc quan và tránh những cảm xúc tiêu cực để tạo môi trường tốt nhất cho sự phát triển của bé.
Tránh lo âu, căng thẳng
Lo âu, căng thẳng kéo dài làm tăng nồng độ hormone cortisol trong cơ thể mẹ. Hormone này có thể đi qua nhau thai và ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, làm tăng nguy cơ:
- Sinh non.
- Trẻ nhẹ cân.
- Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) ở trẻ.
- Ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ và cảm xúc của trẻ.
Để giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng, mẹ bầu có thể thực hành các kỹ thuật thư giãn như hít thở sâu, thiền định, yoga hoặc massage, giúp cân bằng cảm xúc và giảm bớt lo âu.
Việc dành thời gian cho bản thân cũng rất quan trọng, chẳng hạn như nghe nhạc thư giãn, đọc sách, xem phim hài hay đi dạo trong công viên, giúp tâm trạng mẹ bầu trở nên nhẹ nhàng và thư thái hơn.
Bên cạnh đó, mẹ bầu nên chia sẻ cảm xúc của mình với người thân, bạn bè hoặc tham gia các nhóm hỗ trợ tinh thần để nhận được sự động viên và giúp đỡ cần thiết. Nếu cảm thấy lo âu kéo dài mà không thể tự kiểm soát, mẹ bầu nên tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý để đảm bảo sức khỏe tinh thần được duy trì tốt nhất.
Hạn chế suy nghĩ tiêu cực
Thai nhi có thể "cảm nhận" được cảm xúc của mẹ thông qua các hormone và chất dẫn truyền thần kinh được truyền qua nhau thai. Suy nghĩ tiêu cực của mẹ sẽ tạo ra môi trường nội tiết tố không tốt, ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và tinh thần của thai nhi.
Để rèn luyện tư duy tích cực, mẹ bầu có thể bắt đầu bằng cách tập trung vào những điều tốt đẹp trong cuộc sống, chẳng hạn như viết nhật ký biết ơn hàng ngày để ghi lại những điều khiến mình cảm thấy trân trọng.
Thực hành khẳng định tích cực cũng rất hữu ích, hãy tự nhắc nhở bản thân về những điều tích cực liên quan đến chính mình và em bé. Khi những suy nghĩ tiêu cực xuất hiện, mẹ bầu cần nhận diện và chuyển hóa chúng thành những suy nghĩ tích cực hơn, giúp duy trì trạng thái tinh thần thoải mái.
Ngoài ra, việc chia sẻ cảm xúc với người thân, bạn bè hoặc tham gia các nhóm hỗ trợ tinh thần sẽ giúp mẹ bầu nhận được sự động viên và thấu hiểu. Quan trọng nhất, hãy xây dựng một lối sống lành mạnh với chế độ ăn uống đầy đủ, ngủ đủ giấc và tập thể dục đều đặn để cải thiện tâm trạng và giảm thiểu những suy nghĩ tiêu cực.
Tránh tiếp xúc với các yếu tố tiêu cực
Tiếp xúc với các thông tin, hình ảnh tiêu cực (phim ảnh bạo lực, tin tức tai nạn, chiến tranh...) có thể gây ảnh hưởng đến tâm lý mẹ bầu, gây ra lo lắng, sợ hãi, ảnh hưởng đến giấc ngủ và sức khỏe tinh thần.
Để duy trì tâm trạng thoải mái và tích cực, mẹ bầu nên hạn chế xem phim ảnh hoặc theo dõi tin tức có nội dung tiêu cực, vì những thông tin này có thể ảnh hưởng không tốt đến tâm lý.
Thay vào đó, hãy ưu tiên lựa chọn các chương trình giải trí nhẹ nhàng, vui vẻ, mang lại cảm giác thư thái và tích cực. Đồng thời, tránh đọc sách báo hoặc lướt web về những chủ đề dễ gây lo lắng, căng thẳng, tập trung vào các nội dung truyền cảm hứng và giúp tinh thần thêm phấn chấn.
Loại bỏ một số thoái quen xấu
Bỏ thuốc lá
Thuốc lá chứa hơn 7.000 hóa chất độc hại, bao gồm nicotine, carbon monoxide, hắc ín, benzene, formaldehyde... Những chất này có thể đi qua nhau thai và gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến thai nhi, bao gồm:
- Sảy thai, sinh non, thai chết lưu: Nicotine làm co mạch máu, giảm lượng máu đến tử cung, gây thiếu oxy cho thai nhi.
- Trẻ sinh ra nhẹ cân, chậm phát triển: Carbon monoxide cản trở việc vận chuyển oxy trong máu, khiến thai nhi không nhận đủ oxy để phát triển.
- Dị tật bẩm sinh: Nhiều hóa chất trong thuốc lá có thể gây ra các dị tật bẩm sinh như hở hàm ếch, tim bẩm sinh, dị tật chi...
- Tăng nguy cơ mắc các bệnh về hô hấp: Trẻ sinh ra từ mẹ hút thuốc lá có nguy cơ cao mắc các bệnh về hô hấp như hen suyễn, viêm phổi, viêm phế quản...
- Ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ: Thuốc lá có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ của thai nhi, gây ra các vấn đề về học tập, hành vi sau này.
Ngay cả khi mẹ bầu không hút thuốc, việc tiếp xúc với khói thuốc lá (hút thuốc thụ động) cũng gây ra những tác hại tương tự cho thai nhi.
Không tự ý dùng thuốc
Hầu hết các loại thuốc đều có thể đi qua nhau thai và ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, đặc biệt là trong 3 tháng đầu khi các cơ quan quan trọng đang hình thành. Một số loại thuốc có thể gây ra dị tật bẩm sinh, sảy thai, sinh non, hoặc các vấn đề sức khỏe khác cho thai nhi.
Ngoài ra, Thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau, thuốc chống viêm, thuốc chống trầm cảm, thuốc trị mụn... đều có thể gây hại cho thai nhi nếu không được sử dụng đúng cách.
Để đảm bảo an toàn trong việc sử dụng thuốc khi mang thai, mẹ bầu cần luôn hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, kể cả các loại thuốc không kê đơn hoặc thảo dược. Điều này giúp tránh nguy cơ ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của cả mẹ và bé.
Khi đi khám thai, mẹ bầu nên mang theo danh sách đầy đủ các loại thuốc, vitamin và thực phẩm chức năng mà mình đang sử dụng để bác sĩ có thể nắm rõ tình hình và đưa ra hướng dẫn phù hợp.
Ngoài ra, mẹ bầu cần tuyệt đối tuân thủ chỉ định của bác sĩ về liều lượng, thời gian sử dụng thuốc và không tự ý thay đổi liều hoặc ngừng thuốc, vì điều này có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe thai kỳ.
Cách nhận biết thai khỏe trong 3 tháng đầu cho mẹ bầu
Dưới đây là một số nhận biết giúp mẹ bầu biết được con mình có khỏe mạnh trong ba tháng đầu mang thai hay không:
- Xuất hiện hiện tượng ợ nóng và khó tiêu. Đây là dấu hiệu tốt cho thấy hormone trong thai kỳ đang hoạt động bình thường, bé đang phát triển rất tốt.
- Cơ thể đau nhức: mẹ bầu sẽ phải đối mặt với những cơn đau nhức ở vùng lưng và tay, chân khi thai nhi lớn lên. Đây là triệu chứng cho thấy con đang phát triển hoàn toàn bình thường nhé.
- Cân nặng tăng dần đều: Nếu cân nặng tăng lên mẹ bầu có thể yên tâm vì đây là sự phát triển đúng chuẩn của thai kỳ. Điều này đồng nghĩa chế độ dinh dưỡng cũng như thói quen ăn uống của bạn đang rất hợp lý. Trong thời gian mang thai, bà bầu nên tăng khoảng từ 12-15kg.
- Mẹ bầu ốm nghén: Đây chính là dấu hiệu đầu tiên cho thấy bạn đang bắt đầu một thai kỳ khỏe mạnh. Các chuyên gia khẳng định tình trạng ốm nghén chứng tỏ mẹ bầu có đủ các kích thích tố cần thiết để thai nhi phát triển khỏe mạnh.
Ngoài ra, còn có một số điều kiêng kỵ dân gian khi mang thai mà mẹ bầu cũng cần lưu ý nữa, Thanh Xuân Baby sẽ gửi đến các mẹ ở một bài viết khác nhé.
Kết luận
Trên đây là những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai mà mẹ bầu nào cũng phải biết để giữ an toàn cho thai nhi, mẹ bầu hãy thuộc lòng những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai trên để bé được phát triển mạnh khỏe nhé. Thanh Xuân Baby xin chúc các mẹ bầu sẽ có thời kỳ mang thai khỏe mạnh.
